هندلینگ به طور کلی به نحوه واکنش خودرو هنگام چرخش لاستیک‌ها سر پیچ جاده اشاره دارد. خودرویی که هندلینگ خوبی دارد می‌تواند در پیچ‌ها با سرعت بالا بپیچد و راننده هراسی در مورد انحراف ناگهانی و از دست دادن کنترل آن نداشته باشد. برای اینکه بهتر متوجه شوید که هندلینگ خودرو چیست و چه راه‌هایی برای بهبود آن وجود دارد؟ با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.
هندلینگ خودرو چیست؟
هندلینگ اصطلاحی است که برای توصیف رفتار وسیله نقلیه در پاسخی که به کنش راننده می‌دهد استفاده می‌شود. بنابراین طبق یک تعریف عامیانه می‌توان گفت خودرویی که هندلینگ خوبی دارد؛ کیفیت سواری‌اش بهتر و اصطلاحا خوش دست‌تر است. به همین خاطر هم مشتریانی که به فکر اجاره ماشین هستند اکثرا به دنبال گزینه‌هایی می‌روند که هندلینگ بهتری دارند.
این خودروها هنگام عبور از پیچ‌ها و موانع، قابلیت کنترل بهتری دارند و داینامیک و پویاتر از خودروهای معمولی هستند. هندلینگ نوعی واکنش خودرو بود که تحت تاثیر ترکیبی از عوامل از جمله نحوه توزیع وزن در خودرو، نحوه واکنش سیستم تعلیق به نیروهای محرکه و نحوه تماس لاستیک‌ها با سطح جاده است.
چه عواملی روی هندلینگ تاثیرگذارند؟
خودرو یک سیستم پیچیده و متشکل از اجزای مختلف است که کارکرد هر کدام از این اجزا می‌تواند روی قابلیت‌های اصلی آن اثرگذار باشد. این قانون در مورد هندلینگ هم صدق می‌کند. عوامل زیادی وجود دارد که با تاثیرگذاری روی هندلینگ، باعث بهبود سواری خودرو می‌شوند. در این بخش در مورد این عوامل توضیح خواهیم داد:
وضعیت آیرودینامیکی خودرو
آیرودینامیک بودن خودرو به معنی آن است که بدنه طوری طراحی شده که میزان برخورد ذرات هوا با آن در حین حرکت خودرو بسیار کم و در حداقل‌ترین حالت ممکن است. در جدیدترین روش‌های طراحی صنعتی، مهندسان خودروسازی سعی می‌کنند طوری سیستم تعلیق و قابلیت هندلینگ را هماهنگ کنند که خودرو بتواند از طریق فشار هوا، میزان کشش خود به سطح جاده را کنترل کند.
طراحی اتاق خودرو
نوع بدنه هم یکی از عوامل موثر بر روی میزان هندلینگ خودرو است. همانطور که می‌دانید؛ خودروها از نظر نوع بدنه به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که از بین آنها ماشین‌های کوپه، هاچبک و لیفت‌بک از بهترین محصولات از نظر قدرت هندلینگ هستند.
محل قرارگیری موتور
بخش قابل توجهی از وزن خودرو مربوط به موتور آن است. بنابراین اینکه موتور در کجا جای‌گذاری می‌شود می‌تواند روی هدایت و کنترل‌شوندگی خودرو حین ترمز و سر پیچ‌ها تاثیرگذار باشد. وقتی موتور در جلو خودرو قرار بگیرد؛ کنترل وسیله نقلیه در پیچ ها ساده تر می‌شود.
این در حالی است که تعبیه پیشرانه در پشت خودرو و جایی که عقب‌تر از اکسل قرار بگیرد باعث می‌شود با هندلینگ ضعیف‌تر، کنترل ماشین سر پیچ‌ها دشوارتر شود. البته شکل دوم طراحی به صورت مستقیم باعث افزایش شتاب می‌شود.
رابطه بین وزن خودرو و هندلینگ آن
گرچه تصور عموم بر این است که خودروهای سنگین از تعادل بیشتری سر پیچ‌ها برخوردار هستند؛ اما در اصل هر چقدر وزن خودرو بیشتر باشد سر پیچ‌ها تمایل حرکت در مسیر مستقیم بیشتر است نه تعادل. همچنین وزن بالا باعث می‌شود که لاستیک‌ها و کمک فنرها نتوانند کارایی اصلی خود را داشته باشند و همین موضوع باعث کاهش قدرت هندلینگ خودرو خواهد شد.
علاوه بر وزن کلی، تقسیم وزن در خودرو نیز می‌تواند روی هندلینگ آن تاثیرگذار باشد. خودروهایی که از تقسیم وزن بهتری در قسمت عقب و جلو برخوردار هستند؛ هندلینگ بهتری دارند. از آنجایی که جای‌گذاری موتور در عقب یا جلو این تعادل وزن را به هم می‌زند؛ موتور بیشتر خودروهایی که از تعادل بالایی برخوردارند درست در وسط بدنه تعبیه شده است.
سایز تایرها
با افزایش سایز تایرها، میزان چسبندگی خودرو به جاده بیشتر شده و هندلینگ آن بهبود پیدا می‌کند. استفاده از لاستیک‌ها پهن باعث می‌شود که راننده راحت‌تر از پیچ‌های تند عبور کند و خودرو در واکنش به رفتار راننده فرمان‌پذیری بهتری داشته باشد.
البته پهن بودن بیش از حد تایرها هم خودش معایبی دارد و موجب لاستیک‌سایی و افزایش مصرف سوخت می‌شود. به همین خاطر مناسب‌ترین سایز تایر برای خودرو، همان سایزی است که شرکت تولیدکننده روی آن نصب می‌کند.
محور‌های چرخ‌ها
هر چقدر این محور بازتر و در اصل فاصله بین چرخ‌های عقب و فاصله بین چرخ‌های جلو از هم بیشتر باشد؛ خودرو از نظر هندلینگ عملکرد بهتری خواهد شد و متعادل‌تر است. علاوه بر این هر چقدر فاصله محور عقب خودرو با انتهای بدنه کمتر باشد؛ خودرو هندلینگ و تعادل بهتری دارد.
کنترل الکترونیکی پایداری خودرو ESP
EPS به سیستمی در خودرو گفته می‌شود که با ایمنی آن رابطه مستقیمی داشته و خطر منحرف شدن سر پیچ‌ها را به شدت کاهش می‌دهد. البته این سیستم اصلا جایگزین خوبی برای پایین بودن مرکز ثقل که هم پایداری و هد قدرت مانور خودرو را افزایش می‌دهند نیست. همچنین این سیستم کنترل الکترونیکی هرگز نمی‌تواند جای مهارت راننده را بگیرد و به همین خاطر در تولید خودروهای مسابقه‌ای از آن استفاده نمی‌شود.
سیستم تعلیق خودرو
خودروهایی که سیستم تعلیق‌شان خشک و ارتفاع بدنه آنها از زمین کم است؛ معمولا از هندلینگ خوبی برخوردار هستند. البته سیستم تعلیق خشک در تولید خودروهای مسابقه‌ای کارایی داشته و اکثر خودروهای شهری مجهز به سیستم تعلیق نرمتر هستند و با ارتفاع بیشتری طراحی می‌شوند. علاوه بر این، این موضوع که سیستم تعلیق در جلو باشد یا عقب هم تاثیر متفاوتی بر هندلینگ می‌گذارد.
سایر عوامل
عوامل دیگری نیز وجود دارند که به صورت مستقیم و غیرمستقیم روی هندلینگ خودرو اثرگذارند که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم:
- ضریب فنریت و قدرت میرایی فنرها
- زوایای چهارگانه (کمبر، کستر، تو، کینگ پین)
- ارتفاع مرکز غلت
- نسبت وزن فنربندی شده (وزن تمام اجزایی که بالای فنر یا اصطلاحا روی فنر قرار میگیرند مانند اتاق، موتور) به وزن فنربندی نشده (وزن تمام اجزایی که در زیر فنر قرار میگیرند مانند اجزا جلوبندی و چرخ ها)
عوامل خارجی موثر بر هندلینگ
عوامل خارجی که روی هندلینگ خودرو اثرگذارند عبارتند از:
مهارت راننده : اگر راننده آنقدر که روی بدن خودرو کنترل دارد بتواند هنگام رانندگی روی خودرو کنترل داشته باشد؛ قطعا می‌تواند ماشین را حتی سر بدترین و شدیدترین پیچ‌ها نیز به خوبی کنترل کند.
شرایط آب و هوایی : شرایط آب و هوایی با تاثیری که روی اصطکاک جاده با لاستیک‌ها دارد می‌تواند روی هندلینگ نیز اثرگذار باشد. به همین خاطر معمولا توصیه می‌شود در جاده‌های خیس از لاستیکهای پهن‌تر با هدف بهبود هندلینگ خودرو استفاده شود.
فاکتورهای مهم در سیستم هندلینگ خودرو
وزن فرمان
نیرویی که برای چرخش فرمان نیاز است یکی از فاکتورهای مهم در سیستم هندلینگ خودرو محسوب می‌شود. در مسیر مستقیم نگه داشتن خودروهایی که فرمان سبکی دارند کار بسیار دشواری است.
بازخورد و احساس فرمان
فرمان ابزاری مکانیکی است که به کمک آن می‌توانید با چرخ‌ها در ارتباط باشید. بازخوردی که از این ابزار مکانیکی می‌گیرید می‌تواند اطلاعات خوبی در مورد وضعیت لاستیک‌ها در جاده به شما بدهد. بر اساس این اطلاعات قادر خواهید بود که خودرو را بهتر هدایت کنید.
فرمان پذیری فرمان
منظور از فرمان پذیری این است که بتوانید با چرخش کم و مناسب، لاستیک را بچرخانید و خودرو را در مسیر درست قرار دهید.
پاسخ به فرمان برداری فرمان
اینکه که فرمان در برابر کنش شما چه واکنشی از خود نشان می‌دهد تابعی از وزن و فاصله است. این قطعه باید بتواند بلافاصله و با کمترین نیرویی که به آن وارد می‌کنید واکنش نشان دهد.
تاثیر ترمز در فرمان و هندلینگ
ترمز هم یکی از آن بخش‌های مکانیکی است که با واکنش‌پذیری خوب خود می‌تواند فرمان‌پذیری ماشین را بهبود دهد.
تعلیق ماشین
سیستم‌های تعلیق نرم علاوه بر کاهش تعادل باعث ایجاد احساس خستگی و حالت تهوع می‌شوند. در مقابل سیستم‌های خشک هم سواری را خشک می‌کنند. بنابراین سیستم تعلیق باید طوری طراحی شود که واکنش مناسبی به کنش‌های راننده داشته باشد.
زاویه سیستم تعلیق
یکی از وظایف مهم سیستم تعلیق، کنترل خودرو سر پیچ‌هاست. این سیستم باید دقیق کار کند تا خودرو در شرایط دشوار و سوانح کنترل خود را از دست ندهد.
چنگ زدن یا Grip
خودرویی از هندلینگ خوب برخوردار است که به جاده بچسبد. این چسبندگی باعث می‌شود که اگر مانعی سر راه باشد و مجبور شوید تغییر مسیر ناگهانی بدهید؛ کنترل خودرو از دست‌تان خارج نشود.
مسیرپذیری ماشین
مسیرپذیری مکمل Grip است و خودرو باید از نظر این قابلیت آنقدر قوی باشد که با تغییر جهت از مسیر خارج نشود.
جلوگیری از ایجاد حالت Oversteer
Oversteer به حالتی گفته می‌شود که جلوی خودرو نسبت به عقب آن در مسیر متفاوتی حرکت کرده و ماشین منحرف می‌شود. در خودروهای جدید طراحان به دنبال بهبود این فاکتور هستند.
توزیع وزن
وجود موتور در کاپوت جلو باعث می‌شود که این قسمت سنگین‌تر از قسمت عقب شود. توزیع وزن یکی از عواملی است که باعث افزایش بهره‌وری کلی خودرو می‌شود.
قابل پیش‌بینی بودن
وظیفه سیستم هدایت این است که نگذارد خودرو از کنترل راننده خارج شود و به محض وقوع این مشکل جهت رفع آن و بازگشت به حالت اولیه اقدام کند.
چطور می‌توان هندلینگ ماشین را بهبود داد؟
حال که می‌دانید هندلینگ خودرو چیست بهتر است با راه‌های بهبود آن نیز آشنا شوید.
تغییر در سیستم تعلیق : شما می‌توانید با اقداماتی مانند کاهش ارتفاع و استفاده از فنرهای قابل تنظیم، قدرت هندلینگ خودرو را بهبود دهید. هر چقدر بدنه به زمین نزدیک‌تر باشد؛ کنترل فرمان در پیچ‌ها بهتر می‌شود. ضمن اینکه استفاد از سیستم‌های فنر قابل تغییر ارتفاع یا ریگلاژی نیز می‌تواند به بهبود این قابلیت در خودرو کمک کند. یکی دیگر از اقداماتی که با تغییر در سیستم تعلیق می‌تواند روی هندلینگ تاثیرگذار باشد؛ استفاده از کیت اسپرت تعلیق است.
تنظیم چرخ‌ها : تنظیم زاویه چرخ‌ها که ممکن است به مرور زمان از حالت اولیه خارج شده باشند نیز راه خوبی برای افزایش هندلینگ، کاهش مصرف سوخت و سواری بهتر است.
استفاده از استرس بار : این قطعه دو سر کمک جلو را به هم چسبانده و باعث افزایش پایداری ماشین می‌شود.
تعویض بوشهای جلوبندی : در جلوبندی قطعه‌ای پلاستیکی به نام بوش وجود دارد که ممکن است به مرور زمان فرسوده شده باشد. با تعویض این قطعه ساده هم می‌توانید قدرت هندلینگ خودرو را بهبود دهید.
استفاده از لاستیک سایز مناسب : همانطور که گفته شد؛ سایر تایرها تاثیر مستقیم روی هندلینگ دارد. هرگز از سایز لاستیک غیراستاندارد استفاده نکنید که باعث کاهش کنترلتان روی فرمان می‌شود.